Inleiding Transitieatlas

De transitieatlas is een hulpmiddel om overzicht te geven of te krijgen over duurzame ontwikkeling in Nederland. De atlas staat ten dienste van initiatiefnemers, maatschappelijk middenveld en openbaar bestuur.

De atlas heeft gebiedskaarten van Nederland en van deelgebieden tot op buurtniveau, ca. 15.000 in totaal. De gebiedskaarten laten zien wie zich inzetten voor duurzame ontwikkeling en wat ze doen, oftewel actoren en acties. De actoren staan links, de acties rechts. De kaarten maken verder onderscheid tussen inzet van onderop en van bovenaf. Elke kaart heeft zodoende vier kwadranten: politiek, campagnes, samenleving en initiatieven.

De pijlen tussen de kwadranten laten zien hoe de energie stroomt. De samenleving neemt initiatieven en roept de politiek op om gebiedsbrede campagnes te organiseren. Campagnes zijn hefbomen voor initiatieven. Bij duurzaamheidscampagnes werkt de hefboom echter niet goed, want die vragen investeringen die vaak niet uitbetalen in het hier en nu. Dat remt de politiek, want offers vragen kost stemmen. Vandaar de kleine pijl van politiek naar campagnes en dus ook van campagnes naar initiatieven.

Er zijn vier categorieën van gegevens:

• de samenleving: personen, bedrijven, instellingen en collectieven;
• de initiatieven 'van onderop';
• de politiek: representatieve netwerken, parlementen en bestuurscolleges;
• de gebiedsbrede campagnes 'van bovenaf' voor onderzoek, bewustwording, omslagen en consolidatie.

  De kaarten bevatten redacionele inhoud en bijdragen van initiatiefnemers, netwerken en overheden. Elke kaart heeft een redacteur die bijdragen vrijgeeft.

De transitieatlas dient drie doelen:

• Adresboek. Samenleving, initiatieven, politiek en campagnes worden vermeld met hun webadres en eventuele andere gegevens. Het doel is om transities transparanter en overzichtelijker te maken.
• Samenwerkingsplatform. De transitieatlas biedt uiteenlopende apps voor besluitvorming over transities. Het doel is: kwesties op de politieke agenda; consensus over en middelen voor campagnes; onderbouwing met cijfers.
• Toekomstbeeld. De kaarten brengen in beeld hoe politiek voor duurzaamheidstransities eruit kan zien, met als centrale werkvorm een 'transitiekamer'. Doel: bevorderen van experiment; leren door te doen.

1. De transitieatlas bevat ca. 15.000 kaarten: alle landsdelen, provincies, gemeenten, wijken en buurten van Nederland tot 2019 zitten erin. Sommige regio's zoals MRA en Waddenzee zijn toegevoegd. Overzeese gebiedsdelen nog niet. Links van elke kaart zit de navigatietab voor opzoeken van kaarten.
2. De code rechtsboven in elke kaart is vaak de CBS-code van het gebied, of anders een aangepaste code als de bestuurlijke wijkindeling afwijkt van de statistische wijkindeling.
3. De kaarten hebben vier kwadranten: samenleving (linksonder), initiatieven (rechtsonder), politiek (linksboven) en campagnes (rechtsboven).
4. In het kwadrant van de politiek staat in het midden het bestuurlijke centrum van het gebied. Hierin staan de wetgevende macht (parlementen), de uitvoerende macht (bestuurscolleges) en de rechterlijke macht. Die is de ‘trias politica’.
   
5. De trias politica is uitgebreid tot een ‘tetras politica’. Het nieuwe element is de ‘taakstellende macht’, met als bestuurlijk orgaan de transitiekamer (of gebiedstafel of wijkraad - het gebied kiest de naam). De transitiekamer is een parlementaire werkvorm van vijf maatschappelijke geledingen: bewoners, bedrijven, overheden, bedrijven en voorzieningen. Onder voorzieningen vallen onderwijs, zorg, sport, cultuur en levensbeschouwing. Precies deze vijf geledingen zijn bij gebiedsbrede transitiecampagnes onmisbaar. Samen representeren ze de samenleving, net als de Tweede Kamer, Gedeputeerde Staten of de gemeenteraad. Het verschil is dat de vijf geledingen niet met elkaar concurreren om kiezers, maar van elkaar afhankelijk zijn en elkaar aanvullen. Daardoor is het debat in een transitiekamer minder gepolariseerd, meer gericht op wat nodig is, en praktischer omdat er taken verdeeld kunnen worden. Als een transitiekamer of een taakdemocratische wijkraad nog niet bestaat dan wordt deze vaag weergegeven zoals in het voorbeeld hierboven.
6. Elk kwadrant heeft een of meerdere vermeldingvakken. De eerste regel laat zien welk deel zichtbaar is en hoeveel er in totaal zijn, bijvoorbeeld 12/27. Gebruik de opties daarna (Niets, Actueel, Filter, Alles) om het zichtbare deel in te stellen. Wie is ingelogd kan via Toevoegen nieuwe inhoud voorleggen aan de kaartredacteur.