Stel, je wilt als organisatie of als particulier actief bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Waar begin je dan?

We willen altijd graag gelijk aan de slag met concrete projecten, maar dan slaan we denkstappen over. Op deze pagina een eenvoudig stappenplan om dat te voorkomen. Volgen van dit model maakt het bovendien eenvoudiger om intern en naar buiten toe duidelijk te maken welke keuzes worden gemaakt, en om draagvlak daarvoor te creëeren.

Urgentie

Het eerste onderwerp wat aandacht vraagt is urgentie, dus de vraag waarom duurzaamheid nodig is. Het is de wolk in het model hierboven. Binnen heb je er misschien geen last van maar je ziet hem duidelijk als je naar buiten kijkt. In een paar woorden: we leven met een groeiende wereldbevolking op een eindige planeet, en we raken door de voorraden heen. Als daar geen oplossing voor komt krijgen we problemen, en voor een deel hebben we die al. Hoe het precies zit met die problemen is dagelijks in de krant te lezen en het internet staat er vol mee. Zie ook Urgentie. Over de ernst van duurzaamheidsvraagstukken en de haast die we moeten maken verschillen de meningen, maar dat we naar een duurzamer economie moeten is algemeen geaccepteerd.
Dus: effectief bijdragen aan duurzame ontwikkeling begint met bewustwording van mondiale duurzaamheidsproblematiek, de proportie daarvan en de urgentie om er iets aan te doen.

Visies

Het model laat behalve een wolk ook een zon zien. Deze staat voor optimistische visies op duurzame economie: het moet niet alleen anders maar het kan ook! Een bekende visie is "duurzame ontwikkeling", een term uit een rapport van de Verenigde Naties uit 1987, die zegt dat we de toekomstige generaties niet de kansen mogen ontnemen die wij nu hebben, en dat we daarvoor people, planet en profit in een betere balans moeten brengen. Een populaire visie is Cradle to Cradle, die zegt dat onder bepaalde voorwaarden economische groei juist goed kan zijn. Een pragmatische visie is er ook: "groen is poen", er is geld te verdienen met duurzaamheid. Zie ook Visies.
Dus: effectieve bijdragen aan duurzame ontwikkeling hebben een basis in positieve visies op een duurzame wereld, en volgen niet alleen uit probleeminzicht.

Missie

De volgende stap in het denkschema is wat je er mee doet. Om te beginnen: de missie van je eigen organisatie tegen het licht houden en daar enig urgentiegevoel en visie in laten doorklnken. Wat voor organisatie of huishouden wil je zijn in een economie die duurzamer moet worden, dat is de vraag. Alleen iets zeggen over tevreden klanten, aandeelhouders, medewerkers of huisgenoten is dan niet meer voldoende, er moet nog wat bij. Zie ook Duurzame mission statements. Nu is opschrijven van missie vaak lastiger dan het lijkt. Wie assistentie wil kan terecht bij de Duurzaamheidscommunicatie.
Dus: verbind duurzame ontwikkeling met de bestaansgrond van de organisatie.

Onderzoek

Kiezen van praktische projecten is nu al heel wat eenvoudiger. Het gat tussen de eigen missie en de eigen praktijk moet immers dicht. Om te weten hoe groot dat gat is, is zelfonderzoek nodig, hetgeen uitbesteed kan worden of inderdaad zelf gedaan kan worden. Zie Zelfevaluatie voor een overzicht van de mogelijkheden.
Dus: onderzoek het verschil tussen ideaal en werkelijkheid.

Doelen

Na een onderzoek is het tijd om doelen te bepalen voor de middellange termijn. Die doelen moeten SMART zijn: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch, tijdgebonden. Zie ook www.noordenduurzaam.nl/weblinks.
Dus: stel realistische doelen.

Projecten

Vanuit deze doelstellingen kunnen projecten opgepakt worden. Soms zijn dat projecten voor productontwikkeling of procesontwikkeling. Maar het kunnen ook projecten zijn om anders te gaan inkopen of om de bedrijfsvoering duurzamer te doen. Voorbeeld zijn te vinden op www.codin.nl/projecten.
Dus: realiseer de gestelde doelen.

Resultaten

Projecten leiden tot resultaten. Als de doelstellingen SMART waren dan kunnen die resultaten er ook werkelijk komen, en dat geeft iedereen energie voor het volgende rondje in deze innovatiecyclus. Dat moet ook want er kan nog heel wat ruimte zitten tussen de missie en de doelstellingen, en tevreden achteroverleunen is er dan niet bij.
Dus: maak resulaten zichtbaar.

Herkenning

Met alleen deze innovatiecyclus is het echter toch vaak moeilijk om de business case voor projecten rond te krijgen. Er is immers nog niks gedaan aan de marktvraag. Om vraag naar duurzame producten te stimuleren is het van belang dat bedrijven hun eigen duurzaamheidsmissie ook uitdragen. Afnemers en consumenten ontwikkelen immers steeds meer voorkeur voor duurzaam en willen selectief inkopen. Als ze alleen kunnen selecteren op resultaten missen ze alle bedrijven die inmiddels de bakens verzet hebben en zich inspannen (en het dus verdienen om gesteund te worden), maar nog niet zover zijn dat ze duurzaamheidscertificaten voor hun producten binnen hebben.
Dus: zoek samenwerking met geestverwanten.

Naar de kennismarkt geldt hetzelfde. Als organisatie of huishouden met een duurzaamheidsmissie heb je er belang bij gelijkgestemde kennispartners te vinden. Dat stimuleert uitwisseling van kennis en maakt het ook gemakkelijker om medewerkers met de juiste kennis en instelling aan te trekken.

Aansluiting bij de beleidscyclus

Duurzaamheidsbeleid behoort naar zijn aard duurzaam verankerd te zijn in de beleidscyclus van een organisatie. Dat kan door de denkstappen van urgentie, visie en missie op een vast moment in het jaar beleidsmatigaan de orde te stellen. Bijvoorbeeld: januari is urgentiemaand, maart is visiemaand. In die maanden wordt dan gereflecteerd op deze onderwerpen en worden conclusies ten behoeve van volgende denkstappen geformuleerd. De maanden kunnen gekozen worden door vanuit de bestaande beleidscyclus terug te rekenen.
Dus: maak het stappenplan cyclisch.

Tenslotte

Denkmodellen zoals deze zijn er in soorten en maten. Dit is niet de enige of de beste. Het doel vanuit Noorden Duurzaam is om de ontwikkeling en uitwisseling van die denkmodellen te bevorderen. Varianten en aanvullingen op dit model zijn welkom.